Câu chuyện Vitamin

Rất nhiều mẹ hỏi về vitamin, hoặc những sản phẩm bổ sung cho trẻ dạng vitamin nhưng được gọi ở Việt nam là "thần dược, giúp trẻ hết biếng ăn, hết còi xương, v.v." nên mình muốn viết một chút qua những hiểu biết của mình về vitamin.

======================

1. Vitamin tổng hợp (Multi Vitamin) là gì?

Vitamin tổng hợp cung cấp hầu hết các vitamin và khoáng chất mà khẩu phần ăn hàng ngày không cung cấp đủ. Số lượng vitamin thế nào là "cơ bản, cần thiết" là tùy thuộc vào từng nhãn hiệu vitamin, có thể bao gồm từ khoảng 10 cho đến hơn 20 loại vitamin và khoáng chất khác nhau. Tuy vậy hàm lượng hàng ngày (daily value) thì dựa trên khuyến cáo chung về mức độ an toàn cũng như tính theo 2000 calories cho một người một ngày.

Nếu bạn nhìn vào bảng thành phần (ingredients) thì có thể thấy, vitamin tổng hợp rất hay có thêm các chất không cần thiết như herb (rau thơm), chất chống lão hóa, nhưng lại thiếu các dinh dưỡng cần thiết khác như acid béo omega 3 và các amino acids. Do vậy cần uống thêm các loại này (vd dầu cá, dầu hạt lanh - flax seed oil) hoặc các viên chứa omega 3 và DHA (đối với trẻ em).

Hiện nay trên thị trường (tại Mỹ) đã có những loại vitamin tổng hợp được chiết xuất hoàn toàn từ thực phẩm tự nhiên, không có thêm chất tạo màu và chất gây nghiện, không cho thêm đường hóa học, tóm lại là tốt hơn cho cơ thể vì dễ hấp thụ và giảm nguy cơ dị ứng.

Một điểm cần nhấn mạnh: Vitamin không thể thay thế cho một chế độ ăn uống lành mạnh và đủ chất và vitamin không phải thần dược, chỉ là bổ sung chất. So với mua vitamin uống thì quan trọng, cần thiết hơn là ta phải cố gắng duy trì cách ăn uống khoa học và đầy đủ. Tuy vậy, nếu đo đếm theo lượng thì dù ăn một cách "lành mạnh và đầy đủ" nhất cũng không thể cung cấp đủ lượng vitamin cần thiết, thêm nữa, những nhân tố khác trong cuộc sống hiện đại như căng thẳng, ô nhiễm, hạn chế về lựa chọn thức ăn khiến cho vitamin tổng hợp trở nên cần thiết cho mọi người.

Đối với những người có chế độ ăn đặc biệt (như ăn chay), đang dùng thuốc hoặc đang ốm thì vitamin còn quan trọng hơn.

2. Các dạng vitamin tổng hợp: viên nén, viên con nhộng, bột, vitamin nước và viên mềm có thể nhai nát được.

- Dạng viên nén: đây là dạng phổ biến, kinh tế nhất và cũng tiện dùng cho nhiều người. Theo công nghệ sản xuất hiện đại cho phép tổng hợp nhiều dinh dưỡng vào chỉ một viên nén, cộng thêm những thành phần đặc biệt khác để đảm bảo việc hấp thụ trong cơ thể. Điểm yếu của viên nén là kích cỡ hơi to và khó nuốt với một số người.

- Viên con nhộng: Là loại viên dễ nuốt hơn vì có vỏ bọc trơn. Viên con nhộng thường đắt hơn viên nén nhưng lại có hàm lượng ít hơn nên khi uống cần uống nhiều viên hơn.

- Dạng bột: có thể trộn vào đồ uống, hoặc dung dịch thức ăn nói chung. Dạng này có thể có mùi hoặc không mùi. Đối với trẻ nhỏ (từ 6 tháng đến 4 tuổi) thì vitamin dạng bột có thể hòa vào đồ uống hoặc thức ăn, khá tiện dụng. Điểm yếu của dạng này là sau khi mở nắp cần phải dùng hết (một gói) vì hình dạng của nó không được cố định như hai dạng viên nén và viên nhộng.

- Dạng nước (dung dịch): đây là dạng đắt tiền nhất nhưng là dễ uống nhất đối với một số người. Được quảng cáo là hấp thụ nhanh hơn dạng viên - điều này không đúng với mọi trường hợp vì có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ, và việc hấp thụ nhanh đôi khi không phải là lợi thế. Một số chuyên gia còn cho rằng dạng viên tốt hơn vì dinh dưỡng được phân giải chậm hơn. Dạng nước thích hợp với một số đối tượng như trẻ em dưới 6 tháng tuổi (chế độ ăn từ sữa hoàn toàn) vì khả năng dễ uống của nó.

- Viên mềm có thể nhai được: có sẵn cho hai đối tượng là trẻ em (thường khuyến cáo trên 4 tuổi) và người lớn. Điểm yếu của loại này là vị vitamin rất mạnh.

3. Các loại vitamin tổng hợp thông dụng:

Có rất nhiều, chia ra làm các loại chính: giành cho phụ nữ, đàn ông, người già trên 50 tuổi, trẻ em (trẻ sơ sinh và dưới 3 hoặc 4 tuổi, trẻ từ 4-12 tuổi) và phụ nữ có thai.

- Loại giành cho phụ nữ: thường có nhiều canxi hơn các loại vitamin thông thường (không chia theo giới), hầu hết chứa ít nhất 400cg folic acid. Một số loại có sắt hoặc không sắt.

- Loại giành cho đàn ông: hầu hết vitamin tổng hợp của đàn ông không chứa sắt, vì sắt quá nhiều có thể dẫn đến các bệnh về tim.

- Loại giành cho người già trên 50 tuổi: hầu hết đều không chứa sắt và có thêm canxi (1200mg/ngày), vitamin D (400-600 IU, 10-15 mcg) và vitamin B tổng hợp.

- Lọai giành cho trẻ em: cho dù ở dạng nào, vitamin cho trẻ em thường chỉ bao gồm các vitamin và khoáng chất cần thiết với hàm lượng dinh dưỡng ít hơn nhiều so với vitamin của người lớn.

-Loại giành cho phụ nữ mang thai (vitamin bà bầu): không quá khác biệt so với vitamin tổng hợp giành cho phụ nữ, loại này có hàm lượng cao hơn ở một số chất như folic acid, sắt, canxi và có thêm thành phần làm dạ dày đỡ khó chịu.

- Loại chiết xuất từ thảo dược (vegans): hiện nay nhiều loại vitamin đã có dạng chiết xuất từ tự nhiên/thảo dược, được sản xuất riêng cho cho người ăn kiêng với khẩu phần ăn thiếu chất B12.